Găng Tu Hú và TOP các bài thuốc chữa bệnh đơn giản hiệu quả nhất

Cây găng tu hú còn được gọi là cây găng tía có công dụng chữa bệnh lỵ, sốt và đau ốm ở trẻ mọc răng, điều và bồi bổ sức khỏe,….Hôm nay medplus xin giới thiệu đến bạn đọc các công dụng cũng như bài thuốc tiêu biểu từ loại dược liệu này nhé!

Thông Tin Dược Liệu

Tên tiếng Việt: Găng tía, Găng tu hú, Tu hú đông, Lôi thọ leo, Cây trời cho

Tên khoa học: Gmelina asiatica Roxb.

Họ: Verbenaceae

1. Đặc điểm dược liệu

Cây găng tu hú là một loài thực vật thân gỗ nhỏ, Cây phát triển tối đa có thể cao đến 8 mét, phân nhiều nhánh. Thân màu nâu, dọc thân có nhiều gai to, sắc nhọn, mọc ngay ở những nơi đâm cành, gai có thể dài từ 5 – 15mm.

Lá găng tu hú xoan ngược, đầu tù hoặc gần nhọn. Phía dưới gốc lá nhọn sắc. Bề mặt nhẵn, cả hai mặt có lông mềm. Chiều rộng lá khoảng 1,5 – 3cm, trong khi đó chiều dài lá dao động từ 2,5 – 7 cm.

Cây cho ra hoa vào tháng 3 – 9 hàng năm, hoa có màu trắng hoặc sắc vàng lục, hình cái chuông, phía trên xòe ra 6 cánh màu trắng . Cuống hoa rất ngắn, hầu như không nhìn thấy được.

Mùa quả bắt đầu từ tháng 3 – tháng 11. Quả găng tu hú mọng, hình trứng hoặc hình cầu, to cỡ quả chanh. Đầu quả có các lá đài đồng trưởng. Quả non có màu trắng, khi già chuyển sang màu xanh đậm và chín thì có màu vàng. Bên trong chứa nhiều hạt xen lẫn với nạc quả. Hạt có màu đen.

2. Phân bố

Cây găng tu hú mọc hoang ở nhiều tỉnh thành trên cả nước. Ở các vùng nông thôn, loại cây này được người dân mang về trồng quanh nhà làm hàng rào để bảo vệ tài sản do có nhiều gai.

3.Bộ phận dùng làm dược liệu

Quả, rễ, lá và vỏ thân là những bộ phận trên cây găng tu hú được sử dụng làm dược liệu chữa bệnh

4. Thu hái – sơ chế

Các bộ phận như rễ, lá hay vỏ thân được thu hái quanh năm. Riêng quả găng thì thường được thu hoạch vào mùa đông.

Dược liệu được dùng tươi hoặc phơi/sấy khô tích trữ dùng dần.

5. Bảo quản

Dược liệu găng tu hú khô cần được bảo quản nơi khô, mát. Tốt nhất là cất trong hộp kín hoặc đóng bịch ni lông. Tránh để nơi ẩm ướt gây mốc.

Công dụng và Liều dùng

1. Thành phần hóa học

Găng tía chứa glycosid. Hạt chứa dầu béo. Phần không xà phòng chứa sitosterol và chất vàng da cam nhạt.

• Rễ chứa scopolatin
• Cơm quả tìm thấy Saponin trung tính , tinh dầu, acid, nhựa
• Quả găng tu hú khô chứa triterpen, B-sitosterol và saponin được kết tinh dưới dạng ursosaponin

2. Tác dụng dược lý, chủ trị

• Quả găng tu hú có thể kích thích co thắt cơ trơn trong ruột gây cảm giác buồn nôn.
• Cơm quả có tác dụng cầm lỵ, gây sảy thai và tiêu diệt giun
• Vỏ quả giúp bề mặt da săn lại
• Vỏ thân cây găng tu hú làm se tổn thương, kích thích tiêu hóa, giúp ăn ngon miệng
• Chiết xuất từ vỏ rễ thể hiện rõ khả năng diệt trùng
• Quả găng tu hú cũng thể hiện tính tẩy. Chính vì vậy mà người xưa thường hái quả đem về giặt quần áo thay thế cho xà phòng.
• Y học cổ truyền Ấn Độ sử dụng quả găng làm thuốc gây nôn, điều trị bệnh lỵ, nhiễm giun. Bột thuốc dược liệu có tác dụng giảm sốt, chống đau nhức xương khớp khi bị thấp khớp, vỏ rễ sắc uống chữa đau bụng.
• Y học cổ truyền Trung Quốc sử dụng găng tu hú làm dược liệu với tên gọi là Sơn Thạch lựu. Vỏ quả và rễ chữa phong thấp, làm thuốc gây nôn. Lá làm thuốc đắp chữa sưng đau. Nước sắc vỏ quả làm thuốc rửa trị bệnh ngoài da. Cành non với mầm được giã đắp ngoài khu vực bị gai đâm giúp kích thích gai trồi ra ngoài.

3. Cách sử dụng, liều lượng

Mỗi ngày sử dụng 5 – 20g theo đường miệng. Có thể dùng cây găng tu hú theo dạng sắc uống hoặc tán bột làm hoàn tùy theo mục đích điều trị.

Ngoài ra, găng tu hú còn được bào chế làm thuốc đắp ngoài dưới dạng tươi hoặc bột dược liệu khô pha với nước. Liều lượng tùy chỉnh cho phù hợp với diện tích vùng cần điều trị.

Các bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu

1. Chữa đau bụng

Chuẩn bị: 15g vỏ quả, 400ml nước

Rửa sạch dược liệu, cho vào ấm sắc cùng lượng nước đã chuẩn bị. Đun nhỏ lửa khoảng 20 phút cho thuốc cô đặc lại. Gạn thuốc uống khi còn ấm mỗi ngày 1 thang. Dùng liền 3 – 5 ngày để thấy được hiệu quả.

2. Lấy dằm, gai đâm ra khỏi da

Hái mầm và cành non của găng tu hú rửa kỹ với nước muối để khử khuẩn. Giã nát rồi đắp thuốc vào khu vực bị gai đâm sâu vào da. Băng cố định lại sau vài tiếng gai sẽ từ trồi lên

3. Giảm đau nhức xương khớp cho người bị bệnh thấp khớp

Quả găng tu hú tách bỏ hạt lấy vỏ, phơi khô, tán bột

Mỗi ngày 2 lần lấy bột thuốc pha với nước rồi đắp vào vị trí bị đau do bệnh thấp khớp

Lưu lại thuốc ít nhất 3 tiếng mới rửa sạch lại.

4. Bồi bổ sức khỏe, kích thích tiêu hóa, an thần, chữa mất ngủ, giảm mệt mỏi

Sử dụng 5- 10 quả găng tu hú. Chỉ lựa những quả đã chín vàng, bổ đôi để lấy hết hạt bỏ đi. Phơi khô dược liệu, giã nhỏ, cho vào chảo nóng sao chung với 10g đỗ đen. Tiếp theo, cho cả hai nguyên liệu thuốc vào bình thủy tinh ngâm với 200ml rượu. Có thể điều chỉnh tỷ lệ giữa các thành phần để ngâm rượu thuốc với số lượng lớn hơn.

Mỗi ngày uống 3 lần trước bữa ăn sáng, trưa và tối. Trường hợp bị bệnh mất ngủ thì liều cuối cùng nên để uống trước khi đi ngủ. Mỗi lần uống 1 muỗng canh ( khoảng 5ml)

5. Chữa tắc kinh nguyệt, điều kinh

Dùng 15g vỏ rễ và thân cây găng tu hú rửa sạch, cắt nhỏ

Cho dược liệu vào ấm chế nước sôi vào hãm uống thay trà. Khi hãm thuốc nên để ít nhất 20 phút mới rót uống. Dùng thuốc 1 – 2 lần trong ngày sẽ giúp chu kì kinh nguyệt được đều đặn và ổn định hơn.

Lưu Ý khi sử dụng Dược Liệu để trị bệnh

• Thuốc sắc từ cây găng tu hú chỉ nên uống hết trong ngày, mỗi lần sử dụng cần hâm nóng lại. Tránh để qua ngày sẽ bị ôi thiu và mất tác dụng.
• Trường hợp dùng thuốc đắp dạng tươi nên rửa sạch dược liệu và ngâm trong nước muối trước khi sử dụng để đảm bảo tổn thương không bị nhiễm trùng nặng hơn.
• Không sử dụng dược liệu liên tục trong thời gian dài mà chưa được sự đồng ý của thầy thuốc, bác sĩ
• Với bài thuốc rượu ngâm, không dùng cho phụ nữ mang thai, trẻ em và uống với liều lượng vừa đủ. Tránh lạm dụng quá mức gây phản tác dụng.

Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về Dược Liệu cũng như một số bài thuốc hay về vị thuốc này nhé !

Lưu ý

1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
2. Người bệnh không tự ý áp dụng
3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng

Nguồn: tracuuduoclieu.vn , tham khảo

Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam