TOP 10 Bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu “nổi tiếng” [Xuyên Khung]

0
344

HiThuoc.com mời bạn đọc bài viết về: TOP 10 Bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu “nổi tiếng” [Xuyên Khung]. BÌNH LUẬN cuối bài để được giải đáp thêm thông tin.

Vị thuốc xuyên khung được các danh y sử dụng nhiều trong các bài thuốc hoạt huyết dân gian. Tác dụng chữa bệnh của vị thuốc này vẫn còn nhiều điều để khám phá thêm đấy. Bạn hãy cùng HiThuoc tìm hiểu thêm về loại dược liệu này nhé !

A. Thông tin Dược Liệu

Tên tiếng Việt: Xuyên khung, Sang sông (Hmông), Khung cùng

Tên khoa học: Ligusticum wallichii Franch.

Họ: Apiaceae

1. Đặc điểm Dược Liệu

Xuyên khung là một cây thuộc thảo, sống lâu năm, thân mọc thẳng trong ruột rỗng, mặt ngoài có đường gân dọc nổi rõ. Lá mọc so le, kép 3 lần, cuống lá dài 9-17cm, phía dưới ôm lấy thân, 3 đến 5 đôi lá chét, cuống lá chét dài, phiến lá chét rách sâu, khi vò có mùi thơm. Hoa họp thành tán kép, cuống tán phụ ngắn chừng 1cm, hoa nhỏ, màu trắng. Song bế quả, hình trứng.

2. Phân bố

Thường mọc trên các khu vực sườn đồi râm mát trong các khu rừng có độ cao khoảng 1.500-3.700 m so với mực nước biển. Đây là cây bản địa của Trung Quốc, chủ yếu được trồng ở Tây Bắc Vân Nam. Các giống được trồng tại Việt Nam, Ấn Độ hay Nepal là loài di thực.

Ở nước ta, thảo dược này được tìm thấy ở các tỉnh như Hà Giang, Lào Cai, Hưng Yên hay Tam Đảo dạng mọc hoang hoặc được trồng đều có.

3. Bộ phận dùng

Củ xuyên khung (còn gọi là thân rễ ) là bộ phận được sử dụng làm dược liệu

4. Thu hái – Sơ chế

Củ thường được thu hoạch vào mùa thu hoặc mùa đông, từ tháng 10 đến tháng 12 hàng năm. Củ mang về cắt bỏ phần cổ sát thân cùng các rễ con. Rửa qua nhiều lần nước cho sạch đất cát. Sau đó phơi/sấy khô thu được dược liệu có tên là xuyên khung.

5. Bảo quản

Để nơi mát mẻ, tránh chỗ ẩm ướt hoặc có ánh nắng

B. Công dụng và Cách dùng Dược Liệu

1. Bào chế thuốc

Có nhiều cách bào chế xuyên khung như sau:

  • Lấy củ xuyên khung ngâm trong nước 60 phút. Sau đó tiếp tục ủ kín thêm 12 giờ cho mềm ra. Thái thành những lát mỏng khoảng 1mm, đem phơi vài nắng cho khô.
  • Thái củ xuyên khung thành những lát mỏng, đem ngâm với rượu theo tỷ lệ 640g : 8 lít rượu. Sao trên lửa nhỏ cho đến khi nguyên liệu hơi chuyển qua màu đen. Để nguội dùng dần.
  • Ngâm củ xuyên khung trong nước rồi vớt ra, ủ mềm, thái phiến mỏng phơi khô. Để sống hoặc ngâm rượu
  • Rửa củ xuyên khung cho sạch, sau đó ủ 2 -3 ngày cho mềm, thái lát mỏng 1 – 2 mm, làm khô bằng cách phơi nắng hoặc sấy lửa nhỏ ở nhiệt độ 40 – 50 độ. Khi dùng sao qua cho thơm hoặc tẩm rượu để một đêm rồi sao sơ.

2. Thành phần hóa học

Thành phần hóa học: Cây chứa chủ yếu là alcaloid bay hơi và tinh dầu. Các hoạt chất như: ferulic acid, senkyunolide, ligustilide…

3. Tính vị

Xuyên khung vị đắng, cay, hơi ngọt, tính ấm

4. Tác dụng dược lý và chủ trị

Nghiên cứu cho thấy xuyên khung có tác dụng ức chế đối với một số loại vi khuẩn gây bệnh như thương hàn, vi khuẩn tả hay Shigella sonnei. Điều này cho thấy dược liệu có tính kháng khuẩn, kháng sinh.

Đối với hệ thần kinh, xuyên khung có tác dụng an thần, gây ngủ khi thử nghiệm trên chuột. Ở hệ tim mạch, dược liệu này có tác dụng làm tăng co bóp hoặc giảm nhịp tim ở ếch, cóc, kích thích lưu thông tuần hoàn máu não và làm hạ huyết áp kéo dài do tác dụng của chất Ancaloid.

Ngoài ra xuyên khung còn thể hiện khả năng chống đông máu, làm ngưng tập tiểu cầu và ức chế co bóp tử cung.

Theo Đông y, xuyên khung có tác dụng bổ huyết, nhuận táo, khai uất, khu phong, chỉ thống, nhuận Can, khứ phong. Chủ trị đau đầu, đau khớp, rối loạn kinh nguyệt, đau bụng kinh, căng tức ngực sườn, sản hậu, liệt nửa người do tai biến…

5. Cách dùng và liều lượng

Dùng độc vị hoặc kết hợp cùng các thảo dược khác sắc uống, làm hoàn. Liều dùng thông thường là 4 – 8g/ngày.

C. Các bài thuốc công hiệu từ Xuyên Khung

1. Chữa đau nửa đầu

+ Cách 1:

  • Lấy xuyên khung nghiền thành bột mịn, cất vào lọ đậy nắp kín lại dùng dần
  • Mỗi lần lấy 6g bột hòa với nước sôi và một ít rượu uống
  • Mỗi ngày dùng 2 – 3 lần

+ Cách 2:

  • Xuyên khung tán bột
  • Khi dùng lấy 4 – 6g pha với nước chè, uống ngày 2 lần

2. Khắc phục chứng hôi miệng

  • Lấy 1 nắm xuyên khung nấu nước
  • Chờ cho nước nguội lấy ngậm và xúc miệng mỗi ngày vài lần

3. Hạ huyết áp, chữa bệnh ở động mạch vành, bệnh tắc mạch máu não

  • Dùng 10g xuyên khung sắc với 500ml nước trong khoảng 30 phút
  • Gạn thuốc chia 3 lần uống trong ngày

4. Loại bỏ sạch sản dịch sau sinh

  • Chuẩn bị: 12g xuyên khung, 32g vân quy, 2g cầm kê thiệt thảo, 14 nhân hạt đào, 2g hoắc hương
  • Nấu tất cả với 1 lít nước uống hết trong ngày

5. Trị đau tức ngực, đau bụng ở phụ nữ sau sinh

  • Nguyên liệu cần có gồm: Xuyên khung, mộc hương, tần quy, nhân hạt đào, quế tâm mỗi loại 40g
  • Tán thành bột mịn bảo quản trong hũ kín
  • Mỗi lần lấy 4g uống chung với rượu nóng

6. Chữa chóng mặt, nhức đầu, đổ nhiều mồ hôi, ngực ứ đàm ẩm

  • Dùng 640g xuyên khung, 160g thần thảo
  • Tán 2 vị trên thành bột mịn, trộn chung với mật vo viên hoàn
  • Mỗi lần uống 8 – 12g cùng nước trà

7. Điều trị bệnh viêm cột sống phì đại, gai gót chân

  • Lấy xuyên khung tán thành bột
  • Bỏ thuốc vào trong bọc lót vào khu vực bị bệnh. Trường hợp bị gai gót chân có thể đặt vào trong giày
  • Qua ngày hôm sau thay thuốc mới
  • Dùng 5 – 10 ngày liên tục tình trạng đau sẽ được cải thiện

8. Trị sưng đỏ mắt, hạ sốt cho trẻ em

  • Kết hợp xuyên khung, bạc hà, huyền minh phàn mỗi vị 6g
  • Nghiền nhỏ, lấy một ít bột thuốc cho trẻ hít vào mũi

9. Chữa đau bụng trong những ngày hành kinh

  • Dùng 8g xuyên khung, vân quy và bạch thược mỗi vị 10g, thoát hạch nhân và hồng hoa mỗi vị 6g
  • Sắc uống mỗi ngày 1 thang trong kì hành kinh để giảm cơn đau

đinh hương trị đau bụng kinh

10. Hỗ trợ điều trị bệnh tai biến mạch máu não

  • Chuẩn bị các vị gồm: Xuyên khung, mộc bản thảo, đương quy, địa hoàng, thoát hạch anh nhi, hồng hoa, chỉ xác, trúc diệp sài hồ, phù hổ, cỏ xước, cam thảo. Dùng với số lượng bằng nhau
  • Tán các vị trên thành bột mịn
  • Khi dùng lấy 1-1,5g uống với nước lọc

D. Lưu ý khi sử dụng xuyên khung

1. Đối Tượng Kiêng Kỵ dùng Xuyên Khung

  • Có tiền sử bị dị ứng với một trong các thành phần của dược liệu
  • Người có thể âm hư hỏa vượng
  • Bị đàm do hen suyễn, khí thăng
  • Khô miệng, khô họng, ra mồ hôi trộm vào ban đêm, phiền táo
  • Đầy bụng, chán ăn, Tỳ hư, thể khí uất hóa hỏa
  • Người bị ra nhiều máu trong kỳ kinh nguyệt
  • Đối tượng đang gặp các vấn đề về nội tạng, xuất huyết
  • Phụ nữ mang thai cần thông qua ý kiến thầy thuốc trước khi dùng

2. Tương tác thuốc:

  • Xuyên khung hợp với bạch chỉ nên thường được dùng làm thuốc dẫn cho nhau
  • Kiêng kị phối hợp chung với các vị thuốc như: Hoàng kỳ, hoạt thạch, sơn thù, hoàng liên, tiêu thạch, lang độc

Lời kết

Hy vọng với những thông tin trên, MedPlus sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về xuyên khung cũng như một số tác dụng hay về loại dược liệu này!

Lưu ý

  1. Thông tin dược liệu mang tính chất tham khảo
  2. Người bệnh không tự ý áp dụng
  3. Người bệnh nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi dùng
Nguồn: tracuuduoclieu.vn , tham khảo
Sách Cây thuốc và động vật làm thuốc ở Việt Nam

Nguồn tham khảo drugs.com, medicines.org.uk, webmd.com và hithuoc.com tổng hợp.

Nội dung của HiThuoc.com chỉ nhằm mục đích cung cấp thông tin về TOP 10 Bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu “nổi tiếng” [Xuyên Khung] và không nhằm mục đích thay thế cho tư vấn, chẩn đoán hoặc điều trị y tế chuyên nghiệp. Vui lòng liên hệ với bác sĩ hoặc phòng khám, bệnh viện gần nhất để được tư vấn. 

Cần tư vấn thêm về TOP 10 Bài thuốc tiêu biểu từ Dược Liệu “nổi tiếng” [Xuyên Khung] bình luận cuối bài viết.

Rate this post

LEAVE A REPLY

Please enter your comment!
Please enter your name here